Kiến – loại côn trùng thuộc bộ cánh màng và đây cũng là loài sâu bọ có tính xã hội cao, có khả năng sống thành tập đoàn lớn lên đến hàng triệu con. Kiến gây khó chịu và ẩn chứa nhiều hiểm nguy phức tạp đối với con người. Hơn nữa, kiến còn gây ra các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khi chúng bò vào thức ăn. Đặc biệt vùng da của con người khi bị kiến đốt còn gây nên các triệu chứng như dị ứng, mẩn ngứa… Tuy không phải là loài gây nguy hiểm trầm trọng với tính mạng con người, nhưng trong cuộc sống hàng ngày chúng ta cũng phải luôn đề phòng, tìm diệt kiến tận gốc, hạn chế những hiểm nguy rình rập mà kiến gây ra. Ngoài ra, kiến còn sở hữu nhiều tập tính dị thường, độc đáo như săn bắt nô lệ, có thể tự nhân bản vô tính, biết nuôi các con côn trùng hay trồng nấm,… Hãy cùng Phượng Hoàng tìm hiểu thêm về kiến – loại côn trùng đông đảo nhất trên Trái Đất.
Kiến làm lành vết thương
Một số bộ lạc trên thế giới, điển hình như người Masai ở phía đông châu Phi, kiến có thể được sử dụng làm công cụ chữa lành vết thương. Khi các chiến binh Masai bị thương, họ chỉ cần tìm nhặt một vài con kiến thuộc đàn kiến quân đội có kích thước lớn và để chúng cắn ở hai bên vết thương, sau đó bỏ phần thân kiến mà chỉ giữ lại phần đầu kiến trên vết thương.
Kiến xuất hiện từ hơn 100 triệu năm trước
Loài kiến tồn tại từ kỷ Creta, cách đây khoảng 110-130 triệu năm trước. Qua hàng triệu năm tiến hóa, loài kiến đã hình thành nên một tổ chức cao.
Dịch vụ an táng trong tổ kiến
Khi một con trong đàn chết, các con kiến khác trong đàn sẽ mang xác con kiến ra khỏi tổ nhằm giữ vệ sinh, tránh nhiễm trùng hoặc dịch bệnh lây lan trong tổ. Mặc dù bất kỳ con kiến thợ nào cũng có thể làm việc này, nhưng trong đàn kiến luôn có một con kiến chuyên phụ trách công việc này.
Khả năng tự nhân bản vô tính
Loài kiến ở vùng Amazon có khả năng sinh sản vô tính, tạo ra các bản sao giống hệt với những con kiến mẹ. Theo các nhà nghiên cứu, đặc điểm sinh sản vô tính của loài kiến xuất phát từ một loài nấm, nguồn thức ăn truyền thống của kiến từ hơn 80 triệu năm nay.
Nền giáo dục trong thế giới kiến
Kiến là loài côn trùng có hệ thống tổ chức rất tiến bộ. Một đàn kiến bao gồm nhiều kiến thợ phụ trách các công việc khác nhau như tìm kiếm thức ăn, canh gác, chăm sóc trứng và các con kiến nhỏ. Tuy nhiên, không phải ngay từ khi sinh ra kiến thợ đã có đầy đủ kỹ năng cần thiết được lập trình sẵn trong ADN để thực hiện các nhiệm vụ này, mà chúng cần phải trải qua quá trình học hỏi để làm công việc nhất định.
Những con kiến “thầy giáo” trong tổ sẽ dạy cho các con kiến trẻ hơn làm công việc cần thiết, nếu “học sinh” học chậm và “thi trượt” trong kỳ kiểm tra, chúng sẽ được chuyển đến một công việc khác không đòi hỏi kỹ năng chuyên môn.
Nền nông nghiệp của loài kiến
Kiến Attine làm nông nghiệp bằng cách trồng nấm. Các con kiến thậm chí còn sử dụng các loại “thuốc trừ sâu” đặc biệt của chúng để chống ký sinh trùng làm ảnh hưởng đến vụ mùa.
Các nhà khoa học đã khám phá ra 5 hệ thống nông nghiệp khác nhau được kiến sử dụng. Tất cả loài kiến làm nông nghiệp đều có chung một số thói quen trong vườn nấm, chứng tỏ rằng chúng có thể đã chia sẻ cho nhau các bí quyết khi làm nông nghiệp.
Kiến sử dụng chất diệt cỏ và chất khử trùng tự nhiên
Loại vi khuẩn có trên lớp biểu bì của con kiến có khả năng làm hạn chế sự lây lan của ký sinh trùng hoặc cỏ dại. Đây được coi là chất diệt cỏ và khử trùng tự nhiên mà kiến sử dụng trong những vườn nấm. Ngoài ra, các con kiến gỗ thường thêm nhựa thông đặc khi xây dựng tổ, làm cản trở sự phát triển của vi khuẩn và nấm.
Loài kiến chanh thường làm tổ trên cây, sản sinh ra một loại thuốc diệt cỏ tự nhiên có thể giết tất cả thực vật xung quanh tổ.
Kiến biết nuôi các con côn trùng khác
Kiến biết nuôi các côn trùng như rệp và sâu bướm để lấy chất ngọt tiết ra từ những con côn trùng này. Giống như những người chăn bò, các con kiến bảo vệ côn trùng nuôi khỏi sự hăm dọa của kẻ săn mồi và di cư chúng theo từng đàn.
Khi đến thời điểm thu hoạch chất ngọt từ bầy côn trùng, kiến “vắt sữa” bằng cách dùng râu của chúng. Đàn kiến thường mang theo bầy côn trùng khi di chuyển tới một khu vực mới, cũng giống như con người đưa gia súc đi theo khi tìm kiếm những đồng cỏ xanh hơn.
Kỹ năng chiến đấu có chiến thuật
Tương tự như con người, thế giới loài kiến cũng tồn tại các cuộc chiến tranh khốc liệt. Khi xảy ra chiến tranh, kiến biết chiến đấu theo các chiến thuật khác nhau dựa trên tình trạng đe dọa cụ thể. Loài kiến thậm chí có thể gây rối loạn tín hiệu hóa học, khiến cho đối phương nhầm lẫn và tự tấn công nhau.
Chế độ nô lệ trong thế giới kiến
Trong thế giới kiến, không phải tất cả các con kiến đều làm việc chăm chỉ mà rất nhiều trong số đó sống dựa vào sức lao động của những con kiến nô lệ. Để thu nạp nô lệ, các con kiến tiến hành các cuộc chiến tranh để cướp đoạt những bầy nhộng và nô lệ hóa chúng khi mới nở.
Polyergus breviceps là loài kiến không có khả năng chăm sóc bản thân và các con kiến con, thậm chí không thể tự làm sạch tổ. Khi tấn công một tổ kiến khác, loài kiến này tiết ra axit fomic gây ra hoảng loạn và làm sụp đổ hệ thống phòng vệ của đối phương và dễ dàng cướp nhộng kiến.
Cứ như thế, tập tính kiến, các loại côn trùng ngày một phát triển theo thời gian, ngày càng tinh vi, khó kiểm soát hơn, dẫn đến tác hại của chúng cho môi trường sống ngày một mạnh mẽ, lan rộng hơn. Để hạn chế những tác hại mà loài kiến gây ra đối với sức khỏe con người cũng như đối với sản xuất nông nghiệp thì phải có những biện pháp và cách diệt kiến triệt để như:
- Vệ sinh sạch sẽ làm hạn chế sự xuất hiện của kiến.
- Xịt hoá chất (dạng sương mù): phun tồn lưu hoá chất tại những vị trí kiến hay qua lại.
- Xịt hoá chất (dạng khói): xử lý trên khu vực diện rộng.
- Đặt mồi là phương pháp hiệu quả nhất để diệt các loại kiến ở trong nhà cũng như ngoài trời.
